W piątek 13 maja 2016 roku odbyła się pod pomnikiem Ułanów Legii Polsko-Włoskiej zorganizowana przez Zarząd Towarzystwa Miłośników Szczawna-Zdroju uroczystość upamiętniająca zwycięską bitwę stoczoną na Czerwonym Wzgórzu pomiędzy wojskami pruskimi a koalicją wojsk napoleońskich, w której znaczącą rolę odegrali polscy ułani. Na uroczystość przybyły władze samorządowe Szczawna, z Burmistrzem Markiem Fedorukiem i Przewodniczącą Rady Miejskiej Ramoną Bukowską-Muchą oraz radnymi, przedstawiciel samorządu Powiatu Wałbrzyskiego Wiceprzewodniczący Rady Powiatu Stanisław Janor, zastępca wójta sąsiedniej Gminy Stare Bogaczowice Bogdan Stochaj, obecny był ksiądz Jarosław Żmuda – proboszcz szczawieńskiej parafii, Komendant Komendy Miejskiej Policji w Wałbrzychu, insp. Andrzej Basztura. Prezes spółki „Uzdrowisko Szczawno-Jedlina” S.A. Paweł Skrzywanek przyprowadził ze sobą gościa – poetę Jerzego Kornholda, który następnego dnia wystąpił ze swoim programem w holu Domu Zdrojowego.
Uroczystą atmosferę apelu podnieśli żołnierze 10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia pod dowództwem podpułkownika Daniela Kowalewskiego. Pełnili oni wartę honorową przy pomniku Ułanów Legii Polsko-Włoskiej, a po odczytaniu przez kapitana Marka Witwickiego Apelu Pamięci oddana była salwa honorowa. Obecni byli także oficerowie Wojska Polskiego: kapitan Jerzy Nowak z Komendy Garnizonu Wrocław oraz kapitan Jacek Baran z Wydziału Rekrutacji Wojskowej Komendy Uzupełnień w Kłodzku, który był współorganizatorem piątkowego apelu i w sposób szczególny zaangażował się w realizację przedsięwzięcia.
W uroczystości uczestniczyła młodzież szkolna szczawieńskich placówek: Szkoła Podstawowa pod opieką dyrektor Sylwii Kotarby, Publiczne Gimnazjum pod opieką dyrektor Doroty Pietrucik, Zespół Szkół im. Marii Skłodowskiej – Curie pod opieką Tomasza Przenicznego, były także przedszkolaki pod opieką dyrektor Urszuli Drozdowskiej, jednakże największa ilość uczniów przybyła ze szkół wałbrzyskich: ze Szkoły Podstawowej nr 15 im. Jana Kochanowskiego pod opieką dyrektora Pawła Łuczyńskiego, Publicznego Gimnazjum im. Noblistów Polskich pod opieką Szczepana Dębowskiego oraz z Zespołu Szkół nr 4. Obecna była również młodzież z Zespołu Szkół w Starych Bogaczowicach. Wałbrzyskie szkoły po raz pierwszy wzięły udział w szczawieńskiej uroczystości a uczniowie z wielkim zainteresowaniem uczestniczyli w tej żywej lekcji historii i patriotyzmu. Do apelu wystawionych było sześć sztandarów, uczniowie wałbrzyskich szkół wraz z harcerzami pełnili przy nich asystę.
Na uroczystość przybyli harcerze Związku Harcerstwa Polskiego Chorągwi Dolnośląskiej Hufca Ziemi Wałbrzyskiej, harcerze 111 Boguszowskiej Drużyny Żółto – Niebieskich, przedstawiciele Oddziału „Ziemi Wałbrzyskiej” Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Najważniejszymi gośćmi byli weterani, kombatanci z różnych środowisk: Kapitan Julian LECH – kawaler Orderu Virtuti Militari Prezes Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego w Wałbrzychu z siedzibą w Szczawnie – Zdroju, oraz Wiceprezes pułkownik Adam JAROS i Pan Zbigniew ZANIEWSKI; Kombatanci Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych Koła Piaskowa Góra w Wałbrzychu z Prezesem – Panem Alfredem PSZCZÓŁKOWSKIM; Wiceprezes Związku Inwalidów Wojennych w Wałbrzychu z porucznikiem Janem Kotlarzem; Żołnierze Armii Krajowej ze Szczawna-Zdroju z Panem Kazimierzem PIĄTKOWSKIM i Wojciechem CZERWIŃSKIM, Przedstawiciele Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej obwód Wałbrzych z prezesem Markiem Ratusznikiem, porucznikiem Daszkiewiczem i porucznikiem Kozłowskim.
Po złożeniu wiązanek kwiatów pod pomnikiem, wysłuchano krótkiego programu artystycznego w wykonaniu uczniów Zespołu Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie w Szczawnie-Zdroju oraz pieśni patriotycznych w wykonaniu orkiestry dętej z Głuszycy pod dyrekcją Eugeniusza Lecia.
Bardzo duże wrażenie na uczestnikach apelu zrobiła obecność Kompanii Honorowej 10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia: warta honorowa, salwa honorowa, odczytanie Apelu Pamięci, odprowadzenie kompanii honorowej, wydawanie komend, dyscyplina, powaga i perfekcja z jaką wykonywano te czynności były, zwłaszcza dla młodzieży, dużym przeżyciem. Szczawno jest miastem niedużym, zaledwie kilkutysięcznym a pomnik Ułanów Legii Polsko-Włoskiej jest na obszarze miejscowości jedynym miejscem pamięci narodowej, na którym toczyły się walki i przelana została krew polskich bohaterów, dlatego udział żołnierzy prestiżowej wrocławskiej jednostki w znacznym stopniu podniósł rangę tego przedsięwzięcia.
Należy jeszcze wspomnieć, że teren przy pomniku był przygotowany do apelu przez pracowników Wydziału Gospodarki Komunalnej Uzdrowiskowej Gminy Miejskiej w Szczawnie-Zdroju z wyjątkową starannością: wykonane zostały cięcia pielęgnacyjne drzew zbytnio zasłaniających teren pomnika, wycięte zostały krzewy i samosiewy dając przez to dodatkową przestrzeń i światło w otoczeniu obelisku. Najważniejszą jednak zmianą jest podciśnieniowe odczyszczenie granitowego pomnika, oraz odnowienie i „odświeżenie” napisów na cokole. Pomnik „przejaśniał”, jest widoczny już z dalekiej odległości, a całe miejsce sprawia wrażenie bardzo zadbanego. Na dwóch ostatnich zdjęciach, z 6 maja 2016 roku, uchwycony został moment trwania prac renowacyjnych, kiedy pomnik w połowie został już odczyszczony, przez co widać kontrast i w jak znacznym stopniu był „spatynowany” przez czas i warunki atmosferyczne.
Na koniec zaproszono wszystkich obecnych na obchody przyszłorocznej „okrągłej” 210. rocznicy bitwy na Czerwonym Wzgórzu i zachęcono do ustawienia się przed pomnikiem do wspólnego zdjęcia.
Zadanie dofinansowano z budżetu Uzdrowiskowej Gminy Miejskiej Szczawno-Zdrój
tekst: Iwona Czech (wykorzystanie tekstu w całości lub we fragmentach tylko za zgodą autora)
fot. Stefan Okoniewski, Iwona Czech, Kazimierz Masiuk